Achtergrondinformatie | Hoornsche Metaalwarenfabriek

Inleiding

Voor het maken van een bronzen afgietsel werkte Lückens bijna altijd samen met de Hoornsche Metaalwarenfabriek Scholten, waarbij gebruik gemaakt werd van de zogenaamde verloren-was-methode. Dit is een ingewikkelde en tijdrovende techniek, waar met name R. Wiggers van firma Scholten zich in had gespecialiseerd.

Bedrijfsnaam

De N.V. Hoornsche Metaalwarenfabriek werd opgericht op 10 augustus 1860 door Gerrit Scholten sr. en gevestigd in de Nieuwstraat te Hoorn. Het bedrijf stond aanvankelijk te boek onder de naam G. Scholten.
Scholten jr. nam in 1904 het bedrijf van zijn vader over en liet de naam wijzigen in Hoornsche Metaalwarenfabriek v/h G. Scholten.

Vestiging

De fabriek was gevestigd in de percelen Nieuwstraat nr. 5 en 7, de winkel (monsterkamer) in perceel nr. 9. Tussen nr. 7 en 9 was een klein steegje, dat toegang gaf tot het bedrijf.

Werkzaamheden en producten

Het bedrijf voerde naast koperslagerwerk ook gietwerk uit en stond garant voor een grote diversiteit aan eindproducten. Denk aan koperen melkbussen, kroonluchters, wandarmaturen, kandelaars, lantaarns, blakers, geornamenteerde wandhaken, zilverwerk en bronzen plaquettes. Maar ook kook- en sterilisatie-apparatuur, en de stangenbepantsering voor de kluis van de Hoornsche Crediet en Effectenbank.

Goede werkgever

De N.V. Hoornsche Metaalwarenfabriek was het eerste Hoornse bedrijf dat zijn werknemers vakantie gaf. In 1909 ging heel het bedrijf drie dagen dicht. In 1930 duurde de vakantie zes dagen, wat neerkwam op een hele werkweek. Scholten jr. was ook de eerste die met het personeel een dagje op stap ging, het zogenaamde personeelsuitje.

Periode van groei

In 1914 had de metaalwarenfabriek dertig mensen in dienst. Tot 1918 was er geen kantoorpersoneel, de administratie werd gedaan door Gerrit Scholten jr. zelf en zijn zuster Mijntje Scholten. Het bedrijf groeide door, Scholten breidde het bedrijfspand uit en nam meer personeel aan.

Creatief omgaan met schaarse grondstoffen

De grondstoffen koper en tin waren ook in die periode al schaars. Oude metalen gebruiksvoorwerpen werden daarom omgesmolten voor hergebruik. Zo is in het archief van het Protestants Weeshuis van Hoorn de volgende vermelding van 24 oktober 1923 te vinden: "De Hoornsche Metaalwarenfabriek wenscht oude koperen ketels, tinnen borden en oude gasornamenten te koopen."

Crisis- en oorlogstijd

In 1930 begon de crisistijd. Luxe artikelen waren niet meer in trek, dus werden de bakens verzet van luxe naar gebruiksgoederen, zoals rooktafels en radiotafels. Alleen de kroonluchters bleven het redelijk doen. Ondanks alle maatregelen kon Scholten uiteindelijk niet anders doen dan personeelsleden ontslaan of op wachtgeld zetten. De arbeidstijd werd tot een minimum teruggebracht.

Na 1935 leek het wat beter te gaan, tot aan het begin van de Tweede Wereldoorlog het bedrijf werd stilgelegd. De Duitse bezetter haalde voorraden en een deel van de machines weg. Veel personeelsleden werden gedwongen in Duitsland te werken, alleen de oudere werknemers bleven achter.

Wederopbouw

In 1945 was het familiebedrijf N.V. Hoornsche Metaalwarenfabriek geheel en al onttakeld. Het was moeilijk om aan materiaal te komen, want de meeste metalen waren alleen op regeringstoewijzing te krijgen. Er werd nagedacht over een extra, nieuwe productielijn, om het bedrijf bij een mogelijk volgende economische crisis minder kwetsbaar te maken. De uitwerking van deze plannen zou Gerrit Scholten jr. niet meer mee maken, hij overleed in 1947. Zijn oudste zoon Gert Dignus Scholten volgde hem op als directeur. De fabriek krabbelde langzaam maar zeker op uit het diepe dal, veroorzaakt door de economische crisis en de oorlog. In 1960 vierde het bedrijf zijn honderdjarig bestaan.

Reorganiseren en einde familiebedrijf

In 1974 werd besloten het bedrijf te reorganiseren en naar de rand van Hoorn te verplaatsen. De panden aan de Nieuwstraat werden in november 1975 verkocht en het bedrijf werd opgesplitst in twee onafhankelijke takken. Enerzijds de 'Hoornse Koperwarenfabriek Scholten' voor het sierkoperwerk, zoals wandborden, plantenbakken, kolenkitten en draaiwerk. Anderzijds de 'Homef' voor laboratoriumartikelen. Terwijl de reorganisatie in volle gang was overleed Gert Scholten plotseling op 21 maart 1976, waarmee een abrupt en onverwacht einde kwam aan het familiebedrijf.