Achtergrondinformatie | Taanhuis
Het Visserseiland met de visrokerijen en het taanhuisje (rechts), anno 1935.
Conservering tegen rotten
In de zomer met broeierig weer konden de zeilen, netten en het touwwerk van de vissersboten op zee al na vijf dagen verrotten. Om deze verrotting tegen te gaan moesten de materialen geconserveerd worden door te tanen. Tanen was een van de onderhoudswerkzaamheden van de vissers van de Zuiderzee en vond ook plaats op het Visserseiland bij Hoorn, in het taanhuis.Taanhuis
Taanderijen waren meestal in de open lucht of in een houten schuur gevestigd. Op het Visserseiland was het echter een gemetseld huisje van ongeveer drie bij zeven meter.Taan
De taan heeft door de eeuwen heen verschillende samenstellingen gehad. De samenstelling hing tevens af van het te conserveren materiaal. Zo werd voor katoenen of linnen zeilen en netten andere taan gebruikt dan voor zijden netten.Rond 1900 gebruikte men als taan vaak cachou: een looihoudend extract uit het hout, de bast of de vruchten van een tropische boom. Cachou gaf de zeilen en netten een donkerbruine kleur en had een nogal penetrante geur.
Het taanhuis stond direct aan het water van de haven, zodat de netten en touwen direct vanuit het schip binnengebracht konden worden. In de muren waren enkele luikopeningen om te kunnen luchten tijdens het tanen. In het taanhuis waren vijf koperen taanketels en stookplaatsen van verschillende grootte.
Het tanen
De betreffende taanketel werd gevuld met water dat uit de haven werd gepompt. Met een turfvuur onder de ketel werd het water aan de kook gebracht, waarna een zak met taan in het water werd gehangen. Na anderhalf uur koken was het taan opgelost.
De taanderij van Jan Harlaar in Enkhuizen, omstreeks 1900.
Met een takel boven de ketel werden netten, rollen touw en zeilen in de gloeiend hete vloeistof gedompeld. Daarop kwam een rooster met zware gewichten om de materialen onder water te houden. De taanbaas sloot de ketel met een houten deksel en liet de inhoud van de ketel een uur of drie doorkoken. Dampend en wel werden de netten, touwen en zeilen op een grote, platte kruiwagen naar de schuit gereden en in de mast gehangen om te drogen. Voordat een volgende partij geconserveerd werd, vulde de taanbaas de ketel bij en proefde of de taanoplossing nog sterk genoeg was.
Introductie synthetische netten
Na de Tweede Wereldoorlog ontstonden de synthetische garens en werden de netten van natuurlijke garens vervangen door synthetische netten. Daarmee werd tanen overbodig en verloor het taanhuis zijn functie. Het taanhuis van het Visserseiland is in 1979 gerecontrueerd in de buitenruimte van het Zuiderzeemuseum.